Prasowanie bursztynu
Bursztyn rekonstruowany jest coraz częściej spotykany i budzi coraz większe zainteresowanie ze względu na relatywnie niską cenę. Czym jest i jak powstaje? Czy zachowuje właściwości naturalnego bursztynu?
Tak zwane prasowanie bursztynu jest to proces mający na celu zespolenie drobnych odłamków bursztynu (niekiedy nawet proszku bursztynowego) w większe kawałki nadające się do celów jubilerskich. Wykorzystuje przede wszystkim wysokie ciśnienie oraz temperaturę. Ze względu na charakter tego procesu, bursztynu rekonstruowanego nie można już nazwać naturalnym, ponieważ za naturalny bursztyn uważa się jedynie taki, który powstał bez ingerencji człowieka i został poddany jedynie takim zabiegom, jak szlifowanie, czy polerowanie.
Pierwotnie większe bryły bursztynu uzyskiwano poprzez zlepianie drobnych kawałków ogrzewając dopasowane powierzchnie. Od roku 1881 zaczęto wykorzystywać do tego procesu zarówno podwyższoną temperaturę jak i podwyższone ciśnienie, wtedy też bursztyn powstały z pomocą tej metody zaczęto nazywać „ambroidem”[1]. Do tego procesu wykorzystuje się dobrze oczyszczony, pozbawiony zwietrzeliny i sproszkowany bursztyn naturalny. W podwyższonej temperaturze i pod wysokim ciśnieniem następuje scalenie drobnych frakcji w jedną większą formę. Bursztyn powstały w tym procesie nazywany jest bursztynem rekonstruowanym bądź prasowanym[2].
Zatem jak odróżnić bursztyn naturalny od rekonstruowanego? Okazuje się, że nie jest to takie łatwe. Bursztyn poddany procesowi prasowania w badaniu metodą spektrometrii w podczerwieni daje widmo takie, jak bursztyn naturalny. Identyfikacja bursztynu metodą FTIR daje nam informacje jedynie o grupach funkcyjnych, które pozostają niezmienione.
Pomocne okazują się obserwacje mikroskopowe. Pęcherzyki powietrza znajdujące się w bursztynie naturalnym powinny mieć zaokrąglony kształt, natomiast w bursztynie rekonstruowanym będą one spłaszczone, rozmieszczone chaotyczne, nieregularne w kształcie i rozgałęzione. Na powierzchni łączenia scalonych fragmentów bursztynu, obecne będą rysy otaczające jaśniejsze partie zupełnie niezmienionego bursztynu[3].
Często najbardziej cenione i pożądane jest to, co naturalne, nie inaczej jest w przypadku bursztynu bałtyckiego. Bursztyn rekonstruowany jest uważany za mniej szlachetny, co za tym idzie jest również tańszy, mimo że na pierwszy rzut oka jest praktycznie nie do odróżnienia od naturalnej bryłki. Każdy wyrób wykorzystujący sukcynit modyfikowany w ten sposób powinien być oznaczony specjalnym komentarzem informującym kupującego o jego charakterze. Obowiązek ten spoczywa na twórcach biżuterii. Warto też pamiętać, że sformułowanie „prawdziwy” nie jest jednoznaczne z „naturalnym”, ponieważ bursztyn prasowany jest prawdziwym bursztynem bałtyckim (daje takie samo widmo podczas badań i zachowuje swoje właściwości), natomiast ze względu na proces prasowania nie można powiedzieć, że jest on wciąż naturalny. Zatem nie bójmy się zadawać pytań sprzedawcom jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości co do towaru, który nas interesuje.
Źródła:
- Kosmowska-Ceranowicz, B., 2013. Bursztyn i jego imitacje. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Sadyba.
- Kosmowska-Ceranowicz, B., 2012. Bursztyn w Polsce i na świecie. wydanie pierwsze red. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
- Ganzelewski, M., 2003. Bursztyn – materiały zastępcze i imitacje. Polski Jubiler, Issue 4 (21), pp. 44-50.
Autor: Dominika Skrepnicka
PL 
EN