"Bursztyn. Skarb Polski" - relacja z wystawy w Muzeum Przyrodniczym ISEZ PAN w Krakowie

Od 14 grudnia 2022r. do 10 marca 2023r. w Muzeum Przyrodniczym ISEZ PAN w Krakowie dostępna jest dla zwiedzających wystawa pod tytułem "Bursztyn. Skarb Polski". Wystawa ta prezentuje szeroką gamę dzieł z wykorzystaniem bursztynu w przedmiotach ozdobnych oraz biżuterii. Jest to okazja do poznania dzieł biorących udział w promocji Miasta Gdańsk jako światowej stolicy bursztynu. Znajdziemy tam niezwykłe projekty naszych polskich artystów pracujących z bursztynem, zarówno te tradycyjne i klasyczne, jak i wpisujące się w zupełnie nowoczesne formy wizualne. Obracamy się zatem wokół XIX-wiecznych fajek, dzieł nawiązujących do sztuki art deco, aż po nowoczesne projekty Mariusza Gliwińskiego podczas wystawy "Moda na bursztyn". Dodatkowo, na wystawie znajdziemy przepiękne okazy naturalnych brył oraz inkluzji będących własnością Muzeum Przyrodniczego ISEZ PAN w Krakowie. 

Bursztyn jako naturalny skarb Polski otrzymuje od lat należne mu zainteresowanie w formie nie tylko corocznych  Targów Bursztynu Amberif, ale także poprzez liczne wystawy i prezentowanie na nich historii, sztuki, nowoczesnych wizji naszego polskiego “złota”. Podczas odwiedzin w Muzeum Przyrodniczym przy ul. św. Sebastiana w Krakowie możemy obejrzeć liczne elementy biżuterii wielu znanych i cenionych artystów związanych z bursztynem, ale także przyjrzeć się historii inkluzji oraz im samym - inkluzjom zamkniętym w czasie…w bursztynie. 

A w kwestii czasu… 

Na wystawie możemy obejrzeć przy specjalnym stanowisku przeróżne inkluzje i poznać tajniki ich pochodzenia. Jak to się stało, że znalazły się w bursztynie? Czym są? Jak wyglądają po 40 milionach lat spędzonych w skamieniałej żywicy? 

Wystawa ta jest także wspaniałą okazją do przyjrzenia się nietypowym bryłom bursztynu. Możemy zobaczyć tam m.in. bryłę z perłowym refleksem w postaci skupienia pęcherzyków powietrza (dar Jacka Serafina), oraz niezwykle pomysłowym dziełom sztuki jak np. wytłaczanka z bursztynowymi jajkami, czy okulary z bursztynem zamiast szkieł - widok z nich zapewne byłby iście słoneczny, biorąc pod uwagę starożytne nawiązanie do pojmowania bursztynu jako kamienia słonecznego. Ponadto, na okalających wystawę ścianach przeczytamy ciekawe historie o wydobywaniu bursztynu, gdańskich bursztynnikach i obejrzymy niezwykłe dzieła Lucjana Myrty - niekwestionowanego autorytetu w bursztynowym świecie sztuki i fascynacji tym wyjątkowym surowcem (m. in. słynny “Skarbiec”). 

Ważną rolę odgrywa tutaj Miasto Gdańsk, będące stolicą bursztynu, nie tylko polską, ale i światową. Promocja miasta sięga bowiem dalej niż Europa, a to wszystko m. in. dzięki takim artystom jak Mariusz Gliwiński, którego projekty i dzieła poznali już miłośnicy bursztynu z niemal całego świata. Być może nie jest to tak powszechną informacją, ale okazuje się, że jego biżuterię nosi np. Kylie Minoque czy Rod Steward. Podziwiać można na tej ekspozycji biżuterię Gliwińskiego inspirowaną modą, architekturą czy choćby podróżami - w każdym elemencie odnajdziemy coś ze wspomnień i fascynacji artysty. Jak dowiadujemy się z noty prasowej kuratorów wystawy - Pana Roberta Pytlosa oraz prof. Sławomira Fijałkowskiego z ASP w Gdańsku: 

Mariusz Gliwiński jako pierwszy polski projektant prezentował swoje prace w prestiżowej sekcji Design Center na targach brylantów JCK Las Vegas oraz na Design Week w Pekinie. Dowodem uznania dla artysty jest także wieloletni udział w rządowym programie „Design in Poland”, promującym polskie wzornictwo za granicą. Artysta stale współpracuje z kreatorami mody. Należąca do niego Ambermoda jest jedną z pierwszych polskich firm, które wprowadziły bursztyn do świata mody: kolekcje prezentowane były na wybiegach w Chinach, USA, Belgii, Niemczech i Hiszpanii.

Do obejrzenia są także prace  członków Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych pokazywane latem w Międzyzdrojach podczas Festiwalu Gwiazd. To właśnie w tej części możemy przyjrzeć się replikom słynnych prezentów podarowanych parze książęcej z Wielkiej Brytanii - Williamowi i Kate (komplet biżuterii i spinek autorstwa Adama Pstrągowskiego S&A Jewellery Design) oraz wyjątkową bransoletę z mlecznych bursztynów autorstwa Leszka Górskiego dla Michelle Obamy. 

Jak czytamy dalej na temat części wystawy poświęconej temu co dopiero nadejdzie w temacie bursztynowej mody: 

Wystawa „Trend Book 2022” pokazuje z kolei to co będzie modne w nieodległym czasie. Celem projektu jest implementacja aktualnych trendów stylistycznych w projektowaniu biżuterii. Trend Book to dwanaście lat nieprzerwanych analiz, których efektem jest seria publikacji i wystaw. To również kompleksowa dokumentacja przemian technologicznych, stylistycznych i marketingowych bursztynnictwa, czyli ważnego wyróżnika nie tylko gdańskiej kultury materialnej. 

Obok niezwykłych dzieł spod znaku MG - Mariusza Gliwińskiego, podziwiać możemy także dzieła autorstwa m.in. Tomasza Stangreckiego, przypominające płaskorzeźby z nawiązaniem do starożytności. Na stronie artysty czytamy [1]:

Owocem moich wieloletnich poszukiwań jest unikatowa kolekcja autorskich obiektów, mikrorzeźb, trójwymiarowych płaskorzeźbionych form – jedynych, niepowtarzalnych i fascynujących – z motywami nawiązującymi do archetypów i antropologicznych symboli z historii kultury.

Wystawa przepełniona jest pięknymi okazami biżuterii, wzbogaconej o kamienie szlachetne i materiały naturalne, co oczywiście łączy się z ideą naturalności samego bursztynu bałtyckiego. Korona (Wojciech Rygało “Korona Królów”) i berło (Dorota Cenecka) widoczne na zamieszczonym poniżej zdjęciu to jedne z licznych eksponatów zachwycających oko swoją pomysłowością, nawiązujące tak mocno do naszego podejścia względem bursztynu - jak do naszego ponadczasowego skarbu. 

Bardzo ciekawym elementem wystawy, tuż obok kontekstu swoiście historycznego, jest kolekcja biżuterii będącej  prototypami cyfrowymi wykonanymi w wirtualnej rzeczywistości. Autorami są tutaj m.in.: Maria Głowienka, Martyna Padoł, Patryk Laskowski, Yana Khramohina, Kuba Neumann, Maja Szoszyńska, Nikodem Mruczkowski. Jest to bardzo ciekawy przykład niekonwencjonalnego spojrzenia na sztukę tworzenia biżuterii, być może rozpoczynający kolejną i nową perspektywę w tej dziedzinie. 

Znajdziemy tam także elementy biżuterii z kolekcji “Tor” autorstwa Tomasza Kargula, tworzącego w ideologii zero waste. Jest to biżuteria minimalistyczna, ale niezwykle unikatowa, prawdziwie rozchwytywana  w ostatnich latach przez klientów z Polski i świata. Spotykamy biżuterię jedynego w swoim rodzaju Jana Pomianowskiego, inspirującego się klejnotami królewskimi (jest to autor m. in. kompletu biżuterii wykonanego dla norweskiej królowej Sonji). Obejrzymy też biżuterię Pauliny Binek - artystki wykorzystującej tak różne jak i wspaniałe połączenia bursztynu z kruszcami i materiałami naturalnymi, niejednokrotnie będącymi ucztą dla koneserów sztuki. Obok nich dostępne do podziwiania są projekty autorów takich jak m.in.: Jan Lekszycki, Dorota Cenecka, Mariusz Tymiński, Marek Huculak, Ryszarda Krzesimowska, Dariusz Zarański, Agata Bieńkowska, Jolanta i Andrzej Kupniewscy.  

To nic dziwnego, że Gdańsk znalazł się na chwilę w Krakowie, gdyż oba te miasta, rozkochane w bursztynie, chętnie współistnieją w promocji tego skarbu na skalę światową. Gdańsk stał się międzynarodowym liderem w bursztynnictwie, a biżuteria syngowana znakiem”made in Poland” to oznaka produktu najwyższej jakości. 

Ze słów noty prasowej dowiadujemy się ponadto, że: 

Wystawa pokazuje, że najważniejszym czynnikiem, który twórcom bursztynowej biżuterii pozwolił odnieść spektakularny międzynarodowy sukces, stało się wzornictwo. 

Sprawia to, że Gdańsk jest światowym symbolem związanym z bursztynem bałtyckim, promowanym przez rozpoznawalne i pełne atrakcji Targi Bursztynu Amberif oraz samo Muzeum Bursztynu w Gdańsku, zapewniające prawdziwą ucztę dla oczu. Dołącza się do tego w pełni godna zainteresowania i zachwytu wystawa “Bursztyn. Skarb Polski”, której kuratorami są: Pan Robert Pytlos i prof. Sławomir Fijałkowski z ASP w Gdańsku, natomiast współkuratorkami są Panie: Ludmiła Skulbaszewska z Muzeum Bursztynu w Gdańsku oraz Dorota Cenecka z STFZ. 

(Zdjęcia własne wykonane za zgodą kuratorów wystawy)

[1]  https://stangrecki.com.pl/ [dostęp: 3.0.2023r.]

Autor: Anna Ciećko