Mniejsze i większe prawdy o powstaniu bursztynu

Bursztyn w świecie mitów i legend. Powstanie bursztynu poprzedziły liczne mity i legendy.

W mitologii greckiej nawiązanie do powstania busztynu odnajdujemy w historii Faetona, syna Heliosa - boga Słońca. Pewnego dnia Faeton poprosił ojca o pozwolenie na przejażdzkę słonecznym rydwanem. Ojciec uległ namowom syna. Jednak niewprawiony w jeździe Faeton, prowadząc słoneczny rydwan, za bardzo zbliżył do siebie Ziemię i Słońce. Ziemia zaczęła płonąć i czym prędzej wezwała na pomoc Zeusa. Chłopak za karę został porażony piorunem przez boga Olimpu i wpadł do rzeki Eridan niczym żywa pochodnia. Heliady - siostry Faetona, z żalu po śmierci brata, wciąż siedziały nad tą rzeką, opłakując jego stratę. Bogowie, litując się nad nimi, zamienili je w topole, a ich łzy wpadające do Eridanu zamieniały się w bursztynowe bryłki. 

Jedna z litewskich legend mówi o Juracie - Królowej Bałtyku, która mieszkała w pięknym zamku na dnie morza. Jurata bez pamięci zakochała się w młodym rybaku Kastytisie. Bóg Perkun jednak nie pochwalał związku bogini ze zwykłym śmiertelnikiem, za który spotkała ją sroga kara - Perkun piorunem zniszczył jej bursztynowy zamek, uśmiercił jej wybranka, a Jurata została uwięziona w podmorskiej grocie. Łzy, które wypłakuje po stracie ukochanego, zamieniają się w słoneczny bursztyn.

Z kolei według kaszubskiej legendy, bursztyn jest boskim darem przyniesionym w szponach gryfa. Ma on nieocenioną wartość dla całych Kaszub. Jeśli zaistnieje taka potrzeba, zostanie odnaleziony, aby uratować mieszkańców i ich region od niedostatku. 

Na Kurpiach zaś powstanie bursztynu wiąże się ze łzami ludzi ukaranych potopem, przy czym użyteczna odmiana jantaru miała powstać wyłącznie z łez dobrych ludzi. 

Przez wieki niektóre z mitów i legend inspirowały wielu ludzi do poszukiwania złóż i nagromadzeń bursztynu. Mitycznego Eridanu szukano wszędzie, ale bezskutecznie. Dziś Eridan uznano za hipotetyczną rzekę, która w trzeciorzędzie transportowała bursztyn z lasów Fennoskandii do eoceńskiego morza. Poszukiwacze bursztynu, zapoznani z litewską legendą zapewne zastanawiają się, które z bursztynowych okruchów są łzami Juraty...