Tania imitacja, czy prawdziwy bursztyn? Metody weryfikacji sukcynitu
Bursztyn jest jednym z najstarszych i najpopularniejszych materiałów używanych w jubilerstwie, co więcej stanowi pierwszą kopalinę ozdobną używaną na skalę masową w historii. Znany był w starożytności, stanowiąc obiekt handlu dla większości europejczyków ówcześnie żyjących. Transport ówczesnego bursztynu przebiegał przez znaczną część Europy tzw. "bursztynowy szlak".
Bursztyn stanowi element polskiej kultury, o czym świadczą chociażby największe targi tej kopaliny na świecie, które odbywają się co roku w Gdańsku. Ponadto Polska jest największym na świecie producentem bursztynowej biżuterii, a nasze produkty są popularne na całym świecie. Utrzymująca się od wieków popularność "złota Bałtyku", a także prestiż i jakość bursztynowej biżuterii sprawia, że ciągle istnieje na nią duży popyt. Niestety popularność stanowi także okazję do handlu bursztynem sztucznym. Jak zatem odróżnić prawdziwą kopalinę od imitacji?
Prawdziwy, naturalny bursztyn cechuje się specjalnymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi. Niektóre z nich można łatwo sprawdzić w domowych warunkach, a niektóre wymagają specjalistycznych badań.
Najważniejsze cechy bursztynu:
- bursztyn jest lekki, jednakże cięższy od ciężaru wody, bursztyn pływa w słonej wodzie. Zatem domową metodą weryfikacji może być technika solankowa, która polega na posoleniu wody i wrzuceniu do niej bursztynu- będzie się unosił. Należy jednak pamiętać, że jeśli nasz bursztyn posiada jakieś metalowe elementy - ta metoda nie zda egzaminu.
- tzw. przełam muszlowy- odłupany bursztyn wyglądem kojarzy się ze strukturą widoczną na wierzchu muszli lub ma strukturę schodkową.
- inną domową metodą weryfikacji jest podpalenie bursztynu. Zapalony bursztyn pali się, wydzielając przy tym charakterystyczny żywiczny zapach. Ciekawostką jest, że od tej właściwości pochodzi jedna z nazw kopaliny- Bernstein "palący się kamień". Bursztyn bałtycki powinien pachnieć miłym, przyjemnym, żywicznym zapachem, kapale posiadają intensywny, aromatyczny zapach, a imitacje najczęściej pachną jak palony plastik. Żywiczny zapach jest także wyczuwalny, gdy do prawdziwego sukcynitu przyłoży się gorącą igłę. Ponadto na igle pojawią się drobne, ciągnące się nitki. Jedynym minusem tej metody w przypadku badania biżuterii jest jej zniszczenie.
- bursztyn ma właściwości elektryzujące, a więc przy pocieraniu go odpowiednim materiałem, np. wełną, pobudzamy te właściwości i bursztyn może przyciągać drobne kawąłki papieru. Ciekawym jest, że te elektryczne właściwości mają swoje odzwierciedlenie w nomenklaturze naukowej, ponieważ elektron z greckiego oznacza właśnie bursztyn. Nie jest to jednak do końca właściwa metoda ponieważ plastik potarty o materiał też będzie przyciągał kawałki papieru.
- bursztyn bałtycki jest stosunkowo miękki - w 10 stopniowej skali twardości Mohsa znajduje się między gipsem (skala twardości 2.0), a kalcytem (skala twardości 3.0). Na zarysowanej powierzchni bursztynu powstaje biała rysa oraz drobne okruszki, natomiast tworzywa sztuczne po zarysowaniu tworzą spiralnie zwijające się wiórki.
- bursztyn bałtycki w dotyku jest ciepły i lekki, imitacja jest zazwyczaj cięższa i zimna np. szkło.
- bursztyn słabo reaguje z rozpuszczalnikami (np. acetonem), początkowo bursztyn zmatowieje ale szybko wróci do poprzedniej formy, podczas gdy imitacje szybko matowieją, a ich powierzchnia robi się klejąca.
Istnieją zatem możliwości weryfikacji naturalności bursztynu w domowych warunkach. Jednakże nie zawsze są one 100% skuteczne lub bezpieczne.
Jedną z najskuteczniejszych i stosowanych na świecie metod badawczych sukcynitu oraz innych żywic jest spektroskopia absorpcyjna w podczerwieni. W Polsce widma w podczerweni otrzymywane są dwoma metodami- transmisyjną i odbiciową.
W Laboratorium Bursztynu działającym przy Amber Museum w Krakowie stosowana jest metoda odbiciowa w spektrometrze z przystawką ATR. Jest to szybka, skuteczna, a co najważniejsze bezinwazyjna metoda identyfikacji bursztynu bałtyckiego jako surowca oraz wyrobów z niego wykonanych. Spektrometria w podczerwieni obejmuje widmo promieniowania elektromagnetycznego z zakresu między obszarem widzialnym, a obszarem mikrofalowym, tzn. między 14300 a 200 cm-1 (0,7-50um). Spektroskopia absorpcyjna w podczerwieni wykorzystuje zjawisko selektywnej absorpcji promieniowania podczerwonego przez różne substancje. Absorpcja zachodzi wtedy, gdy częstość drgań promieniowania podczerwonego jest równa częstości drgań własnych atomów lub ich ugrupowań koordynacyjnych.
Efektem analiz jest pewna diagnoza autentyczności bursztynu. Stanowi także podstawę wydania certyfikatu autentyczności. Zapraszamy zatem do zakupu naszych certyfikowanych, a przede wszystkim naturalnych produktów. Ponadto nasze przymuzealne laboratorium oferuje możliwość badania autentyczności produktów i prowadzenia ekspertyz dla osób prywatnych, firm, urzędów i instytucji. Zapraszamy do współpracy!