Bursztyn dominikański - przygoda i piękno...

14 kwietnia 2018 /  

 Indianie, Kolumb, Karaiby, góry, transport osłami i Park Jurajski. To wszystko brzmi jak piękna podróż pełna przygód. Na tą niesamowitą podróż i przygodę zabiera historia bursztynu dominikańskiego, jednej z najpiękniejszej, a przy tym najciekawszej żywicy kopalnej.

Bursztyn dominikański wywodzi się z drzew liściastych i zawiera od 0 do 3% kwasu bursztynowego, a więc znacznie mniej niż bursztyn bałtycki. Pochodzi z oligocenu, a więc zaistniał około 12 mln lat po bursztynie bałtyckim, który jest najstarszą i najbardziej tradycyjną kopaliną, wykorzystywaną już w starożytności na skalę światową. Więcej o historii bursztynu bałtyckiego dowiecie się Państwo z naszych wcześniejszych artykułów, do których lektury serdecznie zapraszam.

Złoża bursztynu dominikańskiego znajdują się na wyspie Haiti, która przynależy do Dominikany. Kopalina jest ulokowana w górach Północnej i Wschodniej Kordyliery, na wysokości sięgającej nawet około 2000 m n.p.m. Sprawia to, że proces wydobywczy jest miejscami ekstremalny i bardzo niebezpieczny. Dlatego często przy pozyskiwaniu bursztynu potrzebna jest pomoc zwierząt, która szczególnie przydatna jest do transportu wydobytego bursztynu. W tym celu wykorzystuje się m.in. osły (Corday, Dittrich, 2009, Kosmowska- Ceranowicz, 1985). Bursztyn dominikański znany był m.in. wśród Indian, jeszcze przed przybyciem Kolumba pod koniec XV wieku. W Europie natomiast pojawił się dopiero po II wojnie światowej (Weitschat, 2007).

Po przybyciu z wyżyn, w dolinach i nizinach bursztyn dominikański staje się przedmiotem handlu oraz sztuki jubilerskiej. Zdaniem artystów, ale i badaczy sukcynitu (bursztynu), odmiana dominikańska należy do najatrakcyjniejszych. Schlee (1978, za: Kosmowska- Ceranowicz, 1985) nadaje tej odmianie przypis "der Uberraschendste", co można tłumaczyć jako "zaskakujący", "rewelacyjny" )Kosmowska- Ceranowicz, 1985).

Nie bez powodu cieszy się dużym zainteresowaniem, ponieważ jest bardzo zróżnicowany, chociażby pod względem odmian barwnych. Pośród nich najczęstszymi są przeźroczyste a także od jasnożółtych do odcieni koniakowych, niekiedy również czerwonych i zielonych. W głównej mierze cenione oraz poszukiwane są gatunki przejawiające intensywną fluorescencję, w tym najrzadszy, a przez to niezwykły i urokliwy bursztyn niebieski, stanowiący inspirację na całym świecie (Kosmowska- Ceranowicz, 2012; [1]). Wyróżnia się on niezwykłą barwą, a jednocześnie jest twardszy niż pozostałe (Linati i in. 2005; Schlee, 1980), zazwyczaj nie zawiera inkluzji. Ciekawym jest, że przez właściwości niebieskiego bursztynu inkluzje w nim zawarte wydawałyby się niczym zgniecione. Świadczy to o silnych zmianach diagenetycznych (powstawaniu skały zwięzłej ze skał luźnych).

Co ciekawe bursztyn dominikański w pozostałych barwach przekonuje właśnie dużymi zbiorami inkluzji. Dzięki niezwykłej przeźroczystości bursztynu dominikańskiego łatwo można ujrzeć w nim niesamowite okazy roślinne i zwierzęce, stanowiące obiekt fascynacji turystów, badaczy oraz artystów. Już w latach 80- tych XX wieku w Stuttgardzie znajdowało się ponad 4500 okazów tego bursztynu z inkluzją (Kosmowska- Ceranowicz, 1985). Zachowane niezwykłe inkluzje w bursztynie dominikańskim stanowiły także motywację dla Stephena Spielberga przy produkcji filmu "Park Jurajski". Ten słynny reżyser udał się na Dominikanę, by z bliska móc poczuć naturę i piękno bursztynu. Film ukazuje, że znaleziony okaz bursztynu z komarem objedzonym krwią dinozaurów stanowił świetny materiał badawczy, z którego na podstawie DNA sklonowano nowy organizm. Niestety nie ma potwierdzenia naukowego w tej dziedzinie. Niemniej jednak po obejrzeniu tego filmu bursztyn zaczął cieszyć się ogromnym powodzeniem wśród Amerykanów.

Bursztyn dominikański stanowi rewolucję nie tylko w świecie jubilerskim i bursztynniczym, ale także w pewnym sensie dokonał zmian w świecie nauki. Pierwotnie nazwa "bursztyn" była zarezerwowana tylko dla "naszego" bursztynu bałtyckiego, ponieważ oznaczała kopalinę z okresu eocenu pochodzącą z regionu Morza Bałtyckiego. Po roku 1950 wprowadzono nazwę bursztyn właśnie dla bursztynu dominikańskiego, co zapoczątkowało filozofię nazywania żywic kopalnych bursztynem z dodaniem specjalizacji geograficznej (Matuszewska, 2009).


Foto: www.ambercollector.info
Wykorzystana literatura:

  1. Corday A., Dittrich H. (2009). Amber- The Caribbean Approach. In Color, International Colored Gemstone Assiciation, Fall/Winter, s. 1-6.
  2. Linati L., Sacchi D., Bellani V., Giulotto E. (2005). The origin of the blue fluorescence in Dominican amber J. Appl. Phy s. 97.
  3. Kosmowska- Ceranowicz B. (1985). Wiek i rozprzestrzenienie żywic kopalnych w Polsce i na świecie oraz największe kolekcje inkluzji organicznych w bursztynie. Wiad. Entomol. t.6, nr 3-4, s. 147-157.
  4. Kosmowska- Ceranowicz B. (2012). Bursztyn w Polsce i na świecie. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
  5. Matuszewska A. (2009). Bursztyn bałtycki i inne żywice kopalne w świetle badań fizykochemicznych. Przegląd geologiczny, vol. 57, nr 12, s. 1078-1083.
  6. Schlee D. (1980). Bernstein- Raritaeten (Farben, Strukturen, Fossilen, Handwerk).- s.88 (mit 55 Farbtafeln); Staaltl. Museum fur Naturkunde Stuttgart.
  7. Weitschat W., (2007). Złoża bursztynu w Republice Dominikany i Meksyku. W: Kosmowska- Ceranowicz B., Gierłowski W. (red.), Bursztyn- poglądy, opinie. Materiały z seminariów Amberif 2005- 2009. Wyd. Międz. Stow. Bursztynników, Muzeum Ziemi PAN, Międz. Targi Gdańskie SA, Gdańsk- Warszawa, 2010, str. 49-54.

Zwiedzanie ekspozycji Amber Museum

Szanowni Państwo! Od listopada 2023r. zmienia się forma naszego Muzeum Bursztynu. Obecna ekspozycja jest pomniejszona i dostępna dla Państwa jako część Galerii Boruni.

Osoby dorosłe oraz dzieci z opiekunami mogą zwiedzać Muzeum bez wcześniejszej rezerwacji w godzinach otwarcia muzeum.

Godziny otwarcia:
pon - czw 10:00-20:00
pt - nd 10:00 - 20:00
Wstęp jest bezpłatny.
Kontakt
telefon: +48 513 511 512

Follow us on Social Media

chevron-downarrow-right
pl_PLPL